Yaş derecelendirmeleri, bilgisayar ve video oyunları gibi eğlence içeriğinin uygun olduğu minimum yaş grubunu ve tüketicilere belirli bir ürünü satın alıp almayacağına karar vermelerinde yardımcı olacak rehberlik sağlamaktadır.

Aşağıdaki adresler kullanılarak oyun derecelendirmeleri hakkında bilgi alınabilir.
PEGI yaş derecelendirme için pegi.info
ESRB yaş derecelendirme için www.esrb.org

Türkiye’ de PEGI derecelendirme sistemi, Google Play Store uygulamaları ve oyunları için geçerlidir. Oyun veya uygulamayı telefonunuza indirmeden önce YÜKLE butonu altında yer alan PEGI işaretinden oyun veya uygulamanın çocuğunuz için uygun olup olmadığını öğrenebilirsiniz. Örneğin PEGI 16 işareti ile karşılaşırsanız söz konusu uygulama veya oyunun 16 yaş üstü kullanıcılara uygun olduğunu görebilirsiniz.

Oyun oynamak, okumak, müzik dinlemek veya spor yapmak gibi bir hobidir. Diğer hobilerde olduğu gibi, oyun oynamaya katılanlar onunla derinden ve tutkuyla ilgilenebilirler. Bazı durumlarda, insanların aşırı oyun oynadığı biliniyor, ancak bunun içeriğe veya medyadan ziyade oyunu oynayan bireye daha çok bağlı olması muhtemeldir. Her şeyde olduğu gibi dijital oyun oynarken de planlama yapmak, kurallar belirlemek ve sosyal hayattan kopmamak önem taşımaktadır.

Dijital oyun bağımlılığını genel anlamda tespit edebilmek için bazı soruları cevaplandırmamız gerekmektedir;

1. Fiziksel olarak sağlıklı mıyız ve yeterince uyuyor muyuz?
2. Aile ve arkadaşlarımızla sosyal olarak bağlantı kuruyor muyuz?
3. Okul eğitimimizi aksatmadan sürdürebiliyor muyuz?
4. İlgi alanlarımızı ve hobilerimizi takip edebiliyor muyuz?

Çocuğumuz bu soruları yanıtladığında cevaplar hayır ise; ebeveynler, çocuklarının sorunlu kullanımını ele alma konusunda düzenlemeler ve kısıtlamalar yapmaya ihtiyaç duyabilirler. Diğer bir deyişle, çevrimiçi oyunların aşırı kullanımıyla baş edebilmek için ebeveynler ve bakıcılar evlerinde dengeyi sağlamak için birtakım adımlar atmalıdırlar.

Bağımlılıkla mücadele için atılacak önemli adımlar şunlardır;
• Ekran dengesi kurallarını oluşturun.
• Bir dijital detoks yürütün.
• Oyunlara ve teknoloji zamanlarına izin vermenin, yaratıcı teknoloji dışı etkinliklerle dengelenmiş yollarını bulun.
• Oyunların çocuğun yaşına uygun içeriğe sahip olduğundan emin olun.
• Çocuklarınızın oynadıkları oyunları ile nasıl etkileşimde bulunduğunu fark edin (agresif, huzursuz).

Detaylı bilgi için;
https://www.guvenlioyna.org.tr/blog-detay/oyun-bagimliligi-nedir-ve-cocuklarin-oyun-bagimliligi-gelistirmesini-nasil-onleyebilirsiniz

Dijital oyunların olumlu etkilerinden bazıları aşağıdaki gibi sıralanabilir;

1. Aktif, deneysel ve probleme dayalı öğrenmeyi sağlar.
2. Bağımsız ve eleştirel düşünme becerilerini geliştirir.
3. Oyunda ilerleyebilmek için daha önce öğrenilen bilgiyi kullanmayı gerektirir.
4. Farklı yaklaşımlar deneyerek oyun çözülür, öğrenme becerilerini geliştirir.
5. Yönetsel kontrol, planlama ve hatırlatma alanlarında daha iyi sonuçlar geliştirir.
6. Strateji oyunları ile aynı anda birden fazla işi yerine getirmenizi sağlayarak çoklu iş yapma ve yordama yeteneğini geliştirir.
7. Matematik, fen bilimleri, yabancı dil, bilişim teknolojileri ve coğrafya gibi farklı disiplin alanlarındaki oyunlar ile öğrencilerin motivasyonu artırılabilir ve öğrenmeyi destekler.
8. Bazı zorlu anlarda ve hızlı hareket edilmesi gereken yerlerde hızlı reaksiyon sağlar.
9. Odaklanma ve aynı anda birçok nesneyi görsel olarak takip etme becerisini geliştirir.
10. Grup çalışması yaparak sosyal yaklaşımların geliştirilmesine olanak tanır.
11. Erken yaşta (özellikle Z kuşağı) bilgisayar oyunlarıyla tanışan çocuklar daha sonraki yaşamlarında sayısal okur-yazarlık becerilerinin gelişimine katkı sağlar.
12. Bazı genetik hastalıkların (ör. Otizim, Williams Sendromu) tedavi süreçlerinde destek olur.
13. Oyuncuların kendilerine hedef koymalarını, hedeflerini gerçekleştirmek için çaba göstermelerini, başarı duygusunu defalarca yaşamalarını ve başarılarını devam ettirmelerini sağlar.
14. Yorgunluk ve stresi azaltır, öz güveni yükseltir, görsel-dikkat becerilerini geliştirir ve özellikle eğitsel içeriği olan oyunların ders başarısını artırır.

Dijital oyunların olumsuz etkilerinden bazıları aşağıdaki gibi sıralanabilir;

1. Süre çoğu zaman kontrol edilememekte ve bağımlılığa yol açmaktadır.
2. Diğer etkinliklere karşı ilgi kaybı yaşanmaktadır.
3. Oyun oynayamadığı zaman psikolojik yoksunluk hissetmesine neden olmaktadır. Oyunlar toplumdan uzaklaşmasına sebep olduğundan, sosyal becerilerin gelişmesine zarar vermektedir.
4. Şiddet içeriğine sahip oyunların yalnızlık, düşük yaşam doyumu, saldırganlık, depresyon, anksiyete (kaygı), şiddet eğilimi, olumlu davranışlarda azalma, düşmanca duygularda artış ve şiddete karşı duyarsızlaşma gibi psikososyal problemler ile ilişikli olduğu gözlemlenmiştir.
5. Dijital oyun bağımlısı öğrencilerin bu bağımlılıkları dolayısıyla okul başarılarında düşüş olduğu görülmektedir.
6. Oyunlardaki aşırı hayal kırıklığı saldırgan davranış göstermelerine neden olmaktadır.
7. Şiddet içerikli video oyunlarının oyuncuların kalp atışlarını hızlandırıcı ve kan basıncını artırıcı etkisi literatürde pek çok çalışma tarafından gösterilmiştir.
8. 1966’dan 1996 yılına kadar MEDLINE ve PSYCHINFO veri bankalarında bulunan dergilerde konuya ilişkin İngilizce olarak yayınlanan bütün makaleleri tarayan Emes (1997) video oyunları oynamanın tendon iltihabı, kısmi felç, epilepsi hastalarında görülen nöbetlere benzer genel ve kısmı kasıntılar, nörolojik rahatsızlıkları metabolizmada ve kalp atışlarında hızlanma gibi geniş bir yelpazede yer alan sayısız biyolojik reaksiyona neden olduğunu tespit etmiştir.

Ebeveynler olarak, çocuklarınızın evde hangi oyunları oynadıklarını, nasıl oynadıklarını ve video oyun sistemlerinde ebeveyn denetimlerini ne kadar süre boyunca doğrudan kontrol edebilirsiniz.
Aşırı şiddet ve nefret söylemi barındıran oyunlar ile meydan okumaya dayalı sözde oyun akımlarına karşı çok dikkatli olunmalı, bu konuda çocuk ve gençler devamlı gözetilmelidir.
Bir aile olarak video oyunları seçmek ve oynamak, birlikte anlamanın ve eğlenmenin en iyi yoludur.
Video oyunlarındaki hikâyeler, dünyalar ve karakterler, çok çeşitli konulara katılmanın eğlenceli bir yolunu sunar ve yaratıcılığı, ilgi alanlarını ve hayal gücünü beslemektedir.
Uygun şekilde oynanan video oyunları, aile olarak yaptığınız diğer aktivitelere harika bir katkı olabilir.
PEGI derecelendirme sistemi, aileniz için hangi video oyunlarını seçeceğiniz konusunda bilinçli kararlar almanıza yardımcı olabilir.
Ayrıca ailece oynanabilecek oyunlar yazımızı okumanızı tavsiye ederiz:
https://www.guvenlioyna.org.tr/blog-detay/ailece-oynanabilecek-oyunlar

Oyunlar hakkında detaylı bilgi için Güvenli Oyna (www.guvenlioyna.org.tr) portalını ziyaret edebilir. Farklı bilgilere ulaşmak için ise www.commonsensemedia.org veya www.askaboutgames.com adreslerini ziyaret edebilirsiniz.

Dijital oyunların üretiminden itibaren öncelikli olarak eğlence amacıyla kullanıldığı görülmektedir. Fakat zaman geçtikçe oyunlar eğitsel amaçla da kullanılmaya başlamış ve bu durum giderek yaygınlaşmıştır.
Eğitsel oyun ise eğitimsel hedeflere yönelik bilişsel, sosyal, davranışsal veya duygusal boyutlara sahip bireysel ya da grup oyunları olarak tanımlanabilir.
Oyunlarda genellikle fantastik unsurlar vardır ve bu da oyuncuları bir hikâye ya da anlatı yardımıyla öğrenme aktivitesinin içerisine çeker.
Eğitsel oyunlar öğrencileri motive eder ve onlarda öğrenmeye yönelik bir bilinç oluşturur.
Oyun temelli öğrenmenin başarısı ise öğrencilerin deneyimin tam merkezinde etkileşim halinde olmaları ve aktif olarak öğrenme etkinliğinin içerisinde yer almayı istemeleri ile ilgilidir.

Ailelerin dijital oyunlar hususunda şu başlıklara dikkat etmesi önemlidir:

1. Çocuklarınıza, diğer oyunculara kişisel detaylarını vermemeleri gerektiğini açıklamalısınız.
2. Çocuğunuza tanımadığı diğer oyuncularla iletişim kurmaması gerektiğini söylenmelisiniz.
3. Çocuklarınızın oynadığı oyunları yanında durarak izlemeli, hatta mümkünse beraberce oynamaya özen göstermelisiniz.
4. Çocuğunuza zorbalık, tehdit veya kötü dil, istenmeyen içeriğin gösterilmesi veya oyun dışında buluşma davetleri gibi sorunları bildirmesi için teşvik etmelisiniz.
5. Oyunlardaki uygunsuz davranışlar şikâyet mekanizmalarını kullanarak bildirilmelidir.

Dijital oyunlarda karşımıza çıkan pop-up diğer adıyla açılır pencere reklamları pek çok oyunda sıklıkla kullanılmaktadır. Herhangi bir oyun sonrasında yada oyun içerisinde çıkan bu tür reklamlar mobil cihazlar için mobil marketlerden reklam engelleyici uygulama indirilip bu program aktif edilerek, tarayıcılar için ise eklentiler bölümünden reklam engelleyici program indirilerek engellenebilmektedir.

Çocukların internetten en iyi şekilde yararlanabilmeleri için internette karşılaşılan içeriklere dikkat etmek güvenliği tehlikeye atacak davranışlardan kaçınmaktır. İnternot olmak oyun oynarken, internette araştırma yaparken ve öğrenirken güvenliğe önem vermektir.

İnternot Olma İlkeleri;

1. İnternette paylaşım yaparken özenli olunmalıdır.
2. Çevrimiçi dünyada oluşabilecek tuzaklar konusunda bilinçlenilmelidir.
3. Özel bilgilerini korunmalı paylaşılmamalıdır.
4. İnternet ortamında girilen etkileşimlerde nazik ve düşünceli olunmalıdır.
5. Şüphe uyandıran durumlarla karşılaşıldığında ise durum gecikmeden büyükler ile paylaşılmalıdır.

Detaylı bilgi için aşağıdaki adres ziyaret edilebilir:
https://beinternetawesome.withgoogle.com/tr_all

Oyun oynayarak Internot olmak için aşağıdaki adrese başvurulabilir:
https://beinternetawesome.withgoogle.com/tr_all/interland

https://www.guvenlioyna.org.tr/ adresindeki sık sorulan sorulara bakabilir, sitedeki oyun incelemelerini inceleyebilirsiniz.

Oynadığınız mobil oyunu hangi platform üzerinden indirdiyseniz, o platform üzerinden geliştiriciyle ya da platformla iletişime geçerek meseleyi çözmeye çalışabilirsiniz.

• Google Play'de geri ödeme için; https://support.google.com/googleplay/answer/2479637?hl=tr sayfasını inceleyebilirsiniz.
• App Store’da geri ödeme için; https://support.apple.com/tr-tr/HT204084 sayfasını inceleyebilirsiniz.

Çocuklar okul öncesi dönemde, yanlış davrandıkları için ceza alması gereken kahramanların, cezalandırılmadıklarını gördüklerinde bu tür kahramanların davranışlarını model alabilirler.

Şiddet içerikli görüntüleri taklit edebilir ve bunun sonucunda çevresine karşı saldırgan davranışlarda bulunabilirler.Çoğu kez hayran olduğu kahraman ya da karakter, büyüyünce olmak istediği kişidir.

Çocukların karşılaştıkları görüntülerin onlarda şiddete eğilim, kaygı ve yalnız kalmak istememe gibi duygusal sıkıntılara yol açmasını önleyebilmek adına;

• Çocuklarla birlikte oyun karakterleri üzerine detaylı konuşulup, onların sadece çizgi filmler ya da hikayelerdeki kahramanlar oldukları açıklanmalı,
• Çocuklarda yanlış algıya sebep olabileceği düşünülen içeriklerde müdahalede bulunulmalı ve ne anlatılmak istendiğine dair çocuğa açıklamalarda bulunulmalı,
• Çocuğu olumsuz etkileyeceği düşünülen karakterlerin varlığı biliniyor ise önceden tespit edilmeli aile tarafından kontrolü sağlanmalıdır.